Lây truyền HIV từ mẹ sang con là sự lây truyền vi rút HIV từ người
mẹ bị nhiễm HIV sang con trong suốt thời kỳ mang thai, lúc sinh, hoặc trong thời
kỳ cho con bú.
Tư vấn cho các cặp vợ chồng mới kết hôn các vấn đề cần lưu ý trước khi quyết định mang thai.
Các nghiên cứu khác nhau cho thấy, nếu không có biện pháp can thiệp
hay điều trị gì thì tỉ lệ lây truyền mẹ con có thể từ 15% đến 40%. Những yếu tố
làm tăng nguy cơ lây truyền mẹ con bao gồm tải lượng vi rút HIV cao trong máu mẹ,
trẻ sinh non, sinh đường âm đạo có nguy cơ lây truyền cao hơn so với sinh mổ.
Nếu phụ nữ nhiễm HIV được phát hiện sớm và điều trị đúng phác đồ
trong thời kỳ mang thai cũng như trong lúc sinh con và đứa trẻ sinh ra được
dùng thuốc điều trị HIV trong 4-6 tuần thì nguy cơ lây truyền HIV từ mẹ sang con
có thể được giảm xuống còn 1% hoặc thấp hơn.
Những yếu tố sau đây có thể giúp tăng hiệu quả của việc dùng thuốc
điều trị dự phòng:
- Phụ nữ được chẩn đoán HIV càng sớm càng tốt trong thời kỳ mang
thai, hoặc thậm chí trước khi mang thai.
- Phụ nữ nhiễm HIV có thể chủ động lên lịch và chọn phương pháp
sinh mổ nhằm góp phần giảm nguy cơ lây truyền HIV so với phương pháp sinh con
qua đường âm đạo.
Khi nào cần
xét nghiệm HIV cho phụ nữ mang thai?
Tốt nhất là trước khi mang thai hoặc ngay khi biết mình mang thai,
phụ nữ nên được xét nghiệm sàng lọc HIV càng sớm càng tốt.
Nhiều quốc gia khuyến cáo tất cả phụ nữ mang thai nên được xét
nghiệm HIV ngay khi biết mình mang thai trong quý đầu của thai kỳ hoặc ngay lần
khám thai đầu tiên để điều trị giảm mức độ nặng của bệnh cho mẹ và phòng lây
truyền HIV từ mẹ sang con.
Phụ nữ nhiễm
HIV có nên nuôi con bằng sữa mẹ?
Việc vi rút HIV có thể lây truyền qua sữa mẹ khiến việc nuôi con bằng
sữa mẹ cần được cân nhắc và được quyết định bởi chính bà mẹ sau khi đã được tư
vấn và hiểu rõ ích lợi của việc nuôi con bằng sữa mẹ.
Tổ chức Y tế thế giới khuyến nghị rằng, những bà mẹ nhiễm HIV hoặc
trẻ sơ sinh có dùng thuốc kháng vi rút trong suốt thời kỳ nuôi con bằng sữa mẹ
được phép bú sữa mẹ vì nguy cơ nhiễm HIV của trẻ rất
nhỏ. Sở dĩ có những khuyến cáo mới này vì nhiều nghiên cứu cho thấy nhóm trẻ được
nuôi bằng sữa mẹ hoàn toàn và được điều trị dự phòng HIV thì tỉ lệ lây truyền
cũng giảm thấp như trong nhóm được nuôi bằng sữa công thức. Mặt khác, vì lợi
ích to lớn của sữa mẹ về mọi mặt, so với sữa công thức, nhóm trẻ được nuôi bằng
sữa mẹ có nguy cơ tử vong do các bệnh nhiễm trùng, suy dinh dưỡng… thấp hơn nhiều
so với nhóm trẻ được nuôi bằng sữa công thức.
Trẻ em sinh ra bởi bà mẹ nhiễm HIV dương tính và được nuôi bằng sữa
công thức không chết vì AIDS mà vì suy dinh dưỡng và những bệnh không liên quan
đến AIDS như tiêu chảy, viêm phổi... Nuôi con bằng sữa mẹ không chỉ cung cấp
dinh dưỡng tối ưu cho sự phát triển của trẻ mà còn cung cấp các kháng thể cần
thiết giúp bảo vệ trẻ chống lại những căn bệnh gây tử vong cao.
Như vậy, để bà mẹ bị nhiễm HIV đưa ra quyết định về cách thức nuôi con, cán bộ
y tế cần tư vấn kỹ cho họ những lợi ích về dinh dưỡng và miễn dịch cũng như
nguy cơ lây truyền HIV của việc nuôi con bằng sữa mẹ, lợi ích và nguy cơ của việc
dùng thức ăn thay thế.
Trung tâm Kiểm soát bệnh tật