Thực hiện Luật Phòng chống tác hại thuốc lá (PCTHTL), thời gian qua, nhiều cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp, trường học… trên địa bàn tỉnh Lào Cai đã triển khai các hoạt động cụ thể, thiết thực nhằm xây dựng môi trường không khói thuốc. Tuy nhiên, việc thực thi các nội dung của luật còn nhiều khó khăn, không ít người dân còn “thờ ơ” với Luật. Tình trạng người dân hút thuốc lá nơi công cộng, nơi đông người vẫn diễn ra hàng ngày.

    Để triển khai và thực hiện tốt các nội dung của Luật PCTHTL, Lào Cai đã thành lập Ban chỉ đạo PCTHTL. Ngoài việc tập trung các hoạt động tuyên truyền, cung cấp cho người dân những thông tin quan trọng về tác hại của khói thuốc lá đối với sức khỏe, ngành Y tế còn tích cực đẩy mạnh phong trào xây dựng môi trường không khói thuốc tại các cơ sở y tế; đồng thời tập huấn, hướng dẫn cho các cơ quan, đơn vị, trường học trên địa bàn tỉnh thực hiện phong trào này.

    Bệnh viện Sản nhi là một trong những điểm sáng trong thực hiện các nội dung của chương trình xây dựng môi trường không khói thuốc. Là bệnh viện tuyến tỉnh tiếp nhận rất đông người dân đến khám, điều trị nên bệnh viện rất chú trọng đến việc gìn giữ vệ sinh môi trường. Cùng với việc lắp đặt nhiều biển báo cấm hút thuốc lá ở tất cả các khoa, phòng, hành lang..., cán bộ y tế của bệnh viện còn lồng ghép trong hoạt động khám, chữa bệnh để phổ biến cho người dân những tác hại của việc hút thuốc lá đối với sức khỏe. Từ đó, vận động người dân, chủ yếu là bệnh nhân từ bỏ thói quen hút thuốc lá. Ngoài ra, bệnh viện còn xây dựng mô hình tư vấn cai nghiện thuốc lá cho người dân có nhu cầu, trong đó phát huy vai trò của Đoàn Thanh niên, cán bộ làm công tác xã hội trong việc cung cấp cho người dân những kiến thức cơ bản để cai nghiện thuốc lá. Nhờ vậy mà bệnh viện đã tạo được ấn tượng trong lòng người dân về khuôn viên xanh, sạch, đẹp, không còn hiện tượng tàn thuốc vương vãi khắp các góc cầu thang, gốc cây như trước đây. Các bệnh viện, cơ sở y tế khác trên địa bàn tỉnh như: Bệnh viện đa khoa tỉnh Lào Cai, Bệnh viện Nội tiết, Bệnh viện Y học cổ truyền… cũng tập trung đẩy mạnh những hoạt động PCTHTL, tạo cảnh quan sạch đẹp, thoáng mát, góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc, điều trị cho bệnh nhân. 

    Không chỉ các cơ sở y tế mà nhiều cơ quan, đơn vị như: Trường Cao đẳng cộng đồng, Trường Chính trị tỉnh,… cũng có nhiều nỗ lực trong việc xây dựng môi trường không khói thuốc lá. Đa số các đơn vị đều đưa tiêu chí không hút thuốc lá vào diện bình xét thi đua xếp loại cán bộ công chức, viên chức cuối năm.

     Tuy nhiên, ở các địa phương thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số, công tác PCTHTL còn tồn tại rất nhiều khó khăn, hạn chế. Không ít hộ gia đình trồng và chăm sóc rất chu đáo cho vườn cây thuốc lá trong khi lại bỏ bê các diện tích trồng rau và cây lương thực. Khi được cung cấp thông tin về tác hại của thuốc lá đối với sức khỏe, nhiều người tỏ ra lo ngại, song họ khẳng định không thể từ bỏ vì hút thuốc lá đã trở thành thói quen.

Truyền thông PCTLTL tại phiên chợ vùng cao

    Luật PCTHTL có hiệu lực từ ngày 01/5/2013. Trong quá trình thực thi cho thấy, một số quy định của luật chưa được thực thi nghiêm túc tại cộng đồng. Hầu hết các cơ quan đơn vị đã triển khai triệt để các nội dung được quy định; tuy nhiên tình trạng người dân hút thuốc lá ở những nơi đông người, nơi công cộng vẫn còn diễn ra khá phổ biến.

    Theo ông Ma Quang Hải – Phó giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Lào Cai, thành viên Ban chỉ đạo PCTHTL cho rằng: có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến việc thực thi Luật PCTHTL chưa hiệu quả tại một số ít các cơ quan, đơn vị và ngoài cộng đồng, trong đó người đứng đầu các cơ quan, đơn vị và cả cán bộ y tế chưa gương mẫu trong việc từ bỏ thói quen hút thuốc lá nên chưa thuyết phục, vận động được cấp dưới và người dân thực hiện; lực lượng xử phạt các vi phạm còn mỏng; công tác tuyên truyền, vận động chưa đủ sức thuyết phục… chúng ta cần phân tích cụ thể những bất cập trong việc thực thi luật ở mỗi địa phương nhằm đưa ra các giải pháp khắc phục triệt để, nâng cao hiệu quả thực thi Luật PCTHTL trong cuộc sống. Thêm vào đó, do giá thuốc lá còn thấp và dễ mua nên lượng nười sử dụng vẫn còn rất nhiều. Việc xử phạt các vi phạm về điểm bán, điểm cấm hút thuốc chưa được tiến hành thường xuyên, người hút thuốc không gặp bất cứ trở ngại nào từ phía cơ quan chức năng nên họ mặc nhiên “thờ ơ” với các quy định của luật.

    Như vậy, có thể thấy để phòng, chống thuốc lá hiệu quả, cần nêu cao trách nhiệm người đứng đầu các cơ quan, đơn vị, địa phương và tăng cường hơn nữa lực lượng thực thi pháp luật. Công tác tuyên truyền cần phải được đẩy mạnh theo kiểu “mưa dầm thấm lâu”, hình thức tuyên truyền phải phong phú, đa dạng và phải có cơ chế khen thưởng kịp thời cho các cá nhân, tập thể thực hiện tốt các hoạt động PCTHTL. Bên cạnh đó các cấp chính quyền, cơ quan Công an, đội ngũ quản lý thị trường, các ban ngành, đoàn thể cần vào cuộc kiên quyết hơn nữa nhằm nâng cao hiệu quả công tác PCTHTL trên địa bàn tỉnh.

Hồng Loan

Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Lào Cai