Theo báo cáo của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật, từ đầu năm 2025 đến nay trên địa bàn tỉnh ghi nhận 02 trường hợp mắc bệnh liên cầu lợn, trong đó có 01 ca tại khu vực Văn Chấn, tỉnh Yên Bái cũ và 01 ca vãng lai tại tỉnh Lào Cai cũ, qua khai thác tiền sử trước khi mắc bệnh, bệnh nhân có ăn tiết canh lợn sống. Không ghi nhận trường hợp tử vong.

    Ngay sau khi trên địa bàn tỉnh xuất hiện ca bệnh liên cầu lợn, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh đã phối hợp Trung tâm y tế khu vực, bệnh viện chỉ đạo giám sát, điều tra ca bệnh, lấy mẫu xét nghiệm chẩn đoán xác định, đồng thời tham mưu cho ngành Y tế các văn bản chỉ đạo tăng cường công tác giám sát, tăng cường công tác truyền thông để chủ động phòng, chống nhiễm liên cầu lợn sang người.

Biến chứng nguy hiểm của bệnh liên cầu lợn ở người

    Bệnh liên cầu lợn là gì?

    Theo Cục Phòng bệnh, Bộ Y tế: Bệnh liên cầu lợn ở người là bệnh nhiễm khuẩn cấp tính do vi khuẩn liên cầu lợn có tên khoa học là Streptococcus suis (S. suis) lây truyền từ động vật sang người chủ yếu là từ lợn mắc bệnh. Bệnh có biểu hiện lâm sàng đa dạng nhưng hay gặp nhất là hai thể viêm màng não và sốc nhiễm khuẩn. Thể viêm màng não thường kèm theo giảm thính lực, có thể gây điếc không hồi phục. Ở thể sốc nhiễm khuẩn, bệnh nhân thường có phát ban xuất huyết thành từng đám lan tỏa kèm theo rối loạn đông máu nội mạch rải rác dễ tiến triển nhanh thành suy đa phủ tạng, nếu khỏi thì thời gian hồi phục thường kéo dài. Bệnh thường xảy ra dưới dạng các trường hợp tản phát, tuy nhiên cũng có thể gây thành những vụ dịch trên động vật và người

    Dấu hiệu chính của bệnh

Viêm màng não (Sốt cao, đau đầu, buồn nôn, ù tai, cứng gáy, rối loạn tri giác), xuất huyết, viêm phổi, viêm cơ tim và viêm khớp. Nếu không được phát hiện, điều trị sớm bệnh sẽ diễn biến nặng dẫn đến tử vong do sốc nhiễm khuẩn, viêm nội tâm mạc, suy đa phủ tạng, nhiễm khuẩn huyết… Thời gian ủ bệnh của liên cầu lợn có thể vài tiếng đến 4 - 5 ngày, tùy cơ địa mỗi người. Khi nhiễm liên cầu lợn, người bệnh có biểu hiện sốt nóng, sốt lạnh, đi ngoài (nhưng không đi nhiều lần) khiến nhiều người lầm tưởng với các rối loạn tiêu hóa, ngộ độc thực phẩm thông thường. Người bệnh cũng có biểu hiện tri giác lơ mơ, li bì hôn mê, bệnh nhân sốc tụt huyết áp, xuất hiện các ban hoại tử trên da do nhiễm trùng huyết, viêm màng não mủ…bệnh có thể diễn biến cực kỳ nhanh chóng, suy đa phủ tạng, nếu đến bệnh viện muộn thì cơ hội cứu chữa là rất thấp.

Tỷ lệ tử vong là từ 5 - 20%. Đây là căn bệnh diễn biến nặng, chi phí điều trị rất tốn kém nhưng nhiều trường hợp vẫn không thể qua khỏi. Vi khuẩn S. suis có sức đề kháng kém, dễ bị tiêu diệt bởi các chất sát khuẩn thông thường như xà phòng, cloramin, nước javen, nước vôi, nhiệt độ trên 60oC và ánh sáng mặt trời, nước xà phòng nồng độ 1/500 có thể diệt vi khuẩn trong vòng 1 phút. Tuy nhiên, vi khuẩn có thể tồn tại lâu trong phân lợn, ở nhiệt độ 0oC có thể tồn tại trên 100 ngày, nhiệt độ 9oC tồn tại khoảng 10 ngày, nhiệt độ 22 - 25oC tồn tại được 8 ngày. Vi khuẩn S. suis có thể sống trong xác lợn chết trong 6 tuần ở điều kiện nhiệt độ 40oC, đây cũng có thể là nguồn lây nhiễm cho người.

Theo thống kê khoảng 70% trong số bệnh nhân mắc liên cầu khuẩn lợn là do ăn tiết canh. Các ca mắc còn lại có thể do ăn nem chạo sống, do tiếp xúc, giết mổ lợn bệnh. Cần lưu ý là người đã từng bị nhiễm liên cầu khuẩn lợn vẫn có thể mắc lại lần sau. Vì căn bệnh này giống như nhiễm trùng liên cầu bình thường, không để lại miễn dịch lâu dài. Một số quan điểm cho rằng lợn gia đình nuôi, lợn mán, lợn mường, lợn cắp nách… nuôi thả rông là lợn sạch và có thể ăn tiết canh mà không bị nhiễm bệnh, đây là một quan điểm sai lầm, bởi theo các chuyên gia y tế, bất kể giống lợn nào vẫn có nguy cơ nhiễm liên cầu lợn. Thông thường, vi khuẩn liên cầu thường cư trú ở vùng họng con lợn mà không gây bệnh (lợn lành mang trùng) và gây bệnh ở những con lợn yếu. Với lợn nhiễm liên cầu (cả lợn lành mang trùng và lợn bệnh) trong máu (tiết) và thịt lợn sẽ chứa một lượng lớn vi khuẩn, khi thực phẩm đó không được nấu chín kỹ những người ăn sẽ có nguy cơ nhiễm bệnh rất cao.

    Khuyến cáo của ngành Y tế

    Để chủ động phòng chống nhiễm liên cầu lợn sang người, ngành Y tế tỉnh Lào Cai yêu cầu toàn thể người dân thực hiện tốt các khuyến cáo sau đây:

1. Tăng cường công tác tuyên truyền để người dân chủ động áp dụng các biện pháp phòng chống, tập trung vào nhóm có nguy cơ mắc bệnh cao như người chăn nuôi, vận chuyển, giết mổ lợn, bán thịt lợn tươi, sống và những người nội trợ trực tiếp chế biến sản phẩm tươi, sống từ lợn...

2. Không giết mổ hay tiêu thụ lợn mắc bệnh, lợn chết. Thực hiện vệ sinh ăn uống, không ăn thịt hoặc phủ tạng lợn chưa nấu kỹ; không ăn tiết canh lợn và các loại thịt, sản phẩm tái, sống được chế biến từ lợn không đảm bảo an toàn thực phẩm. Người tiêu dùng chỉ nên mua thịt lợn đã được cơ quan thú y kiểm dịch. 

3. Sử dụng các phương tiện phòng hộ như găng tay, ủng, kính bảo vệ mắt; rửa tay bằng xà phòng trước và sau khi chăm sóc, giết mổ, chế biến thịt lợn, đặc biệt khi phải xử lý lợn mắc bệnh hoặc lợn chết.

4. Khi có vết thương hở, hoặc có các vùng da bị tổn thương không nên giết mổ lợn hoặc chế biến thịt lợn tươi sống; hoặc nếu có thì cần băng kín vết thương trước khi tiếp xúc và dùng chất khử trùng sau khi làm việc.

5. Dùng xà phòng sạch rửa sạch sẽ các đồ dùng chăm sóc, giết mổ hay dụng cụ nhà bếp ngay sau khi sử dụng.

6. Thực hiện tốt vệ sinh thú y, đảm bảo môi trường khu vực chăn nuôi lợn và các loại gia súc sạch sẽ, thoáng khí, ủ phân để diệt mầm bệnh; không mua bán, vận chuyển lợn nhiễm bệnh từ các khu vực có lưu hành bệnh tới khu vực khác. 

7. Người khi có các biểu hiện nghi ngờ mắc bệnh như sốt cao đột ngột và có tiền sử chăm sóc, giết mổ lợn mắc bệnh, chết hoặc ăn sản phẩm từ lợn không đảm bảo vệ sinh cần phải đến khám ngay tại các cơ sở y tế để được khám, điều trị và xử lý kịp thời.

8. Vi khuẩn liên cầu lợn có thể phát triển và gây bệnh cho lợn tại các ổ dịch lợn tai xanh, do đó người dân cần báo cho cơ quan thú y ngay khi phát hiện tình trạng lợn ốm, chết, lợn sẩy thai bất thường để xác định nguồn bệnh và có biện pháp xử lý tiêu hủy đúng quy định của ngành thú y.

9. Thực hiện các biện pháp vệ sinh môi trường khu vực chăn nuôi lợn và gia súc, đảm bảo vệ sinh khu vực giết, mổ, buôn bán lợn đặc biệt là các chợ đầu mối, chợ khu vực, các cơ sở giết mổ lợn tập trung./.

Bích Thúy