Tăng huyết áp (THA) là một bệnh mạn tính phổ biến nhất trên thế giới.THA không chỉ có ảnh hưởng lớn đến gánh nặng bệnh lý tim mạch mà cũng có ảnh hưởng nhiều đến gánh nặng bệnh tật toàn cầu. Tỷ lệ người bị bệnh THA trong cộng đồng ngày càng gia tăng và hiện đang ở mức rất cao, đặc biệt ở các nước phát triển.

    Các biến chứng của THA là rất nặng nề như: Tai biến mạch máu não (TBMMN), nhồi máu cơ tim, suy tim, suy thận, mù lòa... Có nhiều yếu tố nguy cơ dẫn đến bệnh THA trong cộng đồng như: tuổi cao, hút thuốc lá, uống nhiều rượu, bia, khẩu phần ăn không hợp lý (ăn mặn, ăn nhiều chất béo), ít hoạt động thể lực, béo phì, căng thẳng trong cuộc sống, rối loạn lipid máu, đái tháo đường, tiền sử gia đình có người bị THA... Phần lớn những yếu tố nguy cơ này có thể kiểm soát được khi người dân có hiểu biết đúng và biết được cách phòng tránh. Đa số người dân hiểu sai về bệnh THA và các yếu tố nguy cơ.

    Thực hiện lối sống lành mạnh, phù hợp là một biện pháp chính để phòng ngừa THA cũng như góp phần điều trị bệnh THA. Điều chỉnh lối sống bao gồm các vấn đề:

1. Giảm cân ở người thừa cân hoặc béo phì: Tăng cân trong thời gian dài là yếu tố nguy cơ (chiếm tới 48%) khả năng mắc bệnh. Trọng lượng cơ thể của mỗi người được theo dõi bằng chỉ số khối cơ thể: BMI (Body mass index) được tính theo công thức cân nặng (kg) chia cho bình phương chiều cao (mét). Chỉ số khối cơ thể ở người Việt Nam khác với các dân tộc có tầm vóc to lớn, chỉ số BMI trên 23 được gọi là thừa cân và từ 25 trở lên được coi là béo phì. Tốt nhất phải duy trì chỉ số khối cơ thể từ 18,5 - 22,9 tức là giữ trọng lượng cơ thể ở mức bình thường.

2. Tuân thủ chế độ ăn nhiều trái cây, rau, các thực phẩm ít chất béo, giảm ăn các loại mỡ bão hòa và mỡ toàn phần: Nên ăn 3 bữa một ngày, không dùng nhiều mỡ và chất ngọt. Cố gắng ăn các thức ăn có nhiều chất xơ hòa tan như: đậu, đỗ, các loại, rau xanh, trái cây ... Nên ăn chất béo có nguồn gốc thực vật, các loại dầu thực vật, cá và một số hạt có chất béo như: hạt mè, hạt hạnh nhân. Acid béo omega-3 trong cá và các loại hạt này có tác dụng làm hạ cholesterol xấu, tăng lượng cholesterol tốt và giảm nguy cơ máu đông. Nhiều nghiên cứu khoa học khác nhau đều cho thấy: chất xơ trong rau quả và những loại ngũ cốc thô như: gạo, ngô, các loại đậu, .. có tác dụng chuyển hóa các chất béo và làm hạ huyết áp. Đặc biệt, chất xơ cũng thu hút những acid mật do cơ thể sản sinh ra để tiêu hóa các chất béo và đào thải chúng ra ngoài theo đường ruột. Ăn nhiều rau, quả giúp bảo đảm chế độ nhiều kali và ít natri là yếu tố vô cùng quan trọng việc ổn định huyết áp. Ăn nhiều cá, hải sản và giảm các loại thịt đỏ và mỡ động vật. Các loại đậu, đỗ, nhất là đậu nành và các sản phẩm từ đậu nành với nhiều chất xơ, chất khoáng và những chất chống oxy hóa là một nguồn chất đạm và chất béo lý tưởng cho phòng chống THA.

3. Chế độ ăn giảm muối, giàu kali và canxi:

Nhu cầu muối ăn trungbình của một người khoảng 15g/ngày, trong đó có tới 10g sẵn có trong thực phẩm tự nhiên, vì vậy chỉ nên bổ sung thêm 5g muối/ngày (một thìa cà phê muối ăn/ ngày) là đủ. Ngoài việc giảm lượng muối trong khi nấu nướng, hạn chế dùng thêm muối hoặc nước chấm ở bàn ăn, cần cẩn thận với những loại thức ăn nhanh, những thực phẩm công nghiệp luôn có lượng muối khá cao.

4. Tăng cường hoạt động thể lực: Tăng hoạt động thể lực làm giảm bớt béo phì, người sống tĩnh tại cần tập thể dục đều đặn ở mức vừa phải như: đi bộ nhanh hoặc bơi lội trong vòng 30 - 45 phút và 3 - 4 lần/tuần, các hoạt động thể dục này hiệu quả hơn chạy hoặc nhảy và có thể làm giảm huyết áp tâm thu từ 4 - 8mmHg.

5. Bỏ thói quen xấu:

- Ngừng hút thuốc là biện pháp hữu hiệu nhất để phòng bệnh THA và các bệnh tim mạch.

- Hạn chế uống rượu: Có nhiều bằng chứng cho thấy có mối tương quan chặt chẽ giữa uống rượu, huyết áp và tỷ lệ bệnh THA trong cộng đồng. Uống nhiều rượu dễ làm THA.

* Tóm lại: Điều chỉnh lối sống để điều trị bệnh THA là việc hoàn toàn có thể thực hiện ở gia đình, là phương pháp không tốn kém và khả thi, giúp giảm được dân số bị THA, qua đó giảm được bệnh tật và tử vong, giảm các nguy cơ cho người mới bị THA, là cơ hội tốt để ngăn chặn bệnh THA và các biến chứng của nó. Vì vậy mọi người dân nên đi khám sức khỏe, kiểm tra huyết áp định kỳ tại các cơ sở Y tế để phát hiện sớm và điều trị bệnh kịp thời.

Trung tâm Kiểm soát bệnh tật